ବଜେଟରେ କିଛି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶବ୍ଦ ବାରମ୍ବାର ହୁଏ ବ୍ୟବହାର । ଜାଣନ୍ତୁ ଏହାର ଅର୍ଥ ।
କନକ ବ୍ୟୁରୋ: ସାଧାରଣ ବଜେଟ୍ ହେଉଛି ସରକାରଙ୍କ ଏକ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିବରଣୀ, ଯେଉଁଥିରେ ସରକାର କୁହନ୍ତି , ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଏହା କେତେ ଆୟ କରିବ ଏବଂ କେଉଁ ଜିନିଷ ଉପରେ ଏହା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବ । ବଜେଟ୍ ସମୟରେ ଆର୍ଥିକ ନିଅଣ୍ଟ, ପୁଞ୍ଜି ବଜେଟ୍, ରାଜସ୍ୱ ନିଅଣ୍ଟ ଭଳି ଅନେକ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ।
ବଜେଟରେ ବ୍ୟବହୃତ ଶବ୍ଦ ସାଧାରଣ ଲୋକ ଅଧିକ ବୁଝନ୍ତି ନାହିଁ । ଯେହେତୁ ଆଜି ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପିତ ହେବାକୁ ଯାଉଛି, ଏହା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯେ ଆପଣ ଏହା ସହିତ ଜଡିତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ଭଲ ଭାବରେ ଜାଣନ୍ତୁ । ଏପରି କିଛି ଶବ୍ଦ ହେଉଛି:
Kanak News is now on WhatsApp
Join and get latest news updates delivered to you via WhatsApp
କ୍ୟାପିଟାଲ ବଜେଟ୍ (capital budget)
ପୁଞ୍ଜି ବା କ୍ୟାପିଟାଲ ବଜେଟରେ ବିଭିନ୍ନ ଉତ୍ସରୁ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାପ୍ତ ନିବେଶ ଏବଂ ଏହାର ଦେୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଏଥିରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଠାରୁ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିଆଯାଇଥିବା ଋଣ, ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କରୁ ନିଆଯାଇଥିବା ଋଣ, ବିଦେଶୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏବଂ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ନିଆଯାଇଥିବା ଋଣ ଇତ୍ୟାଦି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
ରାଜସ୍ୱ ବଜେଟ୍ (Revenue Budget)
ବଜେଟ୍ ଅନେକ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ । ଯେଉଁ ଅଂଶରେ ବିଭିନ୍ନ ଉତ୍ସରୁ ସରକାରଙ୍କ ଆୟ ଏବଂ ଖର୍ଚ୍ଚର ବିବରଣୀ ରହିଛି ତାହାକୁ ରାଜସ୍ୱ ବଜେଟ୍ କୁହାଯାଏ । ରାଜସ୍ୱ ବଜେଟ୍, ଟିକସ ରାଜସ୍ୱ ଏବଂ ଅଣ-ଟିକସ ରାଜସ୍ୱକୁ ଦୁଇଟି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
ବଜେଟ୍ ଆକଳନ (Budget Estimate/ Revised Estimate):
ବଜେଟ୍ ଆକଳନରେ, ସରକାର ଆସନ୍ତା ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଏହାର ରୋଜଗାର ଏବଂ ଖର୍ଚ୍ଚର ଏକ ଆକଳନ ଉପସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି, ଏହାକୁ ବଜେଟ୍ ଆକଳନ କୁହାଯାଏ । ସଂଶୋଧିତ ଆକଳନରେ, ଯେତେବେଳେ ସରକାର ଗତ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଆୟ ଏବଂ ଖର୍ଚ୍ଚର ଆକଳନକୁ ସଂଶୋଧନ କରନ୍ତି, ଏହାକୁ ସଂଶୋଧିତ ଆକଳନ କୁହାଯାଏ
ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଏବଂ ପରୋକ୍ଷ ଟିକସ (Budget Estimate/ Revised Estimate):
ସରକାର ସିଧାସଳଖ ସଂଗ୍ରହ କରୁଥିବା ଟିକସ, ଜିଲ୍ଲାର ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି କିମ୍ବା କମ୍ପାନୀର ଆୟ ଉପରେ ଆଦାୟ କରାଯାଉଥିବା ଟିକସକୁ ସିଧାସଳଖ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଟିକସ କୁହାଯାଏ ।ଏଥିରେ ଆୟକର ଏବଂ କର୍ପୋରେଟ୍ ଟିକସ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଏଥିସହିତ କୌଣସି ସେବାର ମୂଲ୍ୟ ଉପରେ ଆଦାୟ କରାଯାଉଥିବା ଟିକସକୁ ପରୋକ୍ଷ ଟିକସ କୁହାଯାଏ । ଏହା ବିଭିନ୍ନ ଉତ୍ପାଦ ଏବଂ ସେବାର ମୂଲ୍ୟରେ ଆଦାୟ କରାଯାଏ । ଏଥିରେ ସୀମା ଶୁଳ୍କ, ଉତ୍ପାଦ ଶୁଳ୍କ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଜିଏସଟି ମଧ୍ୟ ଏକ ପ୍ରକାର ପରୋକ୍ଷ ଟିକସ ।
ବିତ୍ତିୟ ନିଅଣ୍ଟ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ନୀତି (Fiscal Deficit-Fiscal Policy)
ବିତ୍ତିୟ ନିଅଣ୍ଟ ହେଉଛି ସରକାରୀ ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ଆୟ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ । ଯଦି ଖର୍ଚ୍ଚ ସରକାରଙ୍କ ରୋଜଗାରଠାରୁ ଅଧିକ ହୁଏ, ତେବେ ଏହାକୁ ଆର୍ଥିକ ବା ବିତ୍ତିୟ ନିଅଣ୍ଟ କୁହାଯାଏ ।
ଏଥିସହିତ ଆସନ୍ତା ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ସରକାର କିପରି ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବେ ଏବଂ ଟିକସ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ ହେବ, ଏହାକୁ ଆର୍ଥିକ ନୀତି କୁହାଯାଏ, ଏଥିରେ ଟିକସ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଖର୍ଚ୍ଚ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
ଏପରି କିଛି ଆର୍ଥିକ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଜାଣିଲେ ବଜେଟ୍କୁ ବୁଝିବା ସହଜ ହୁଏ ।