କେଉଁଠୁ ଆସିଲା ଭାରତୀୟ ମୁଦ୍ରାର ସଙ୍କେତ? ଏହାକୁ କିଏ କରିଥିଲେ ତିଆରି? ଜାଣନ୍ତୁ ଇତିହାସ…

କନକ ବ୍ୟୁରୋ: ବଜାରରୁ ଫେରୁଛି ୨୦୦୦ ହଜାର ଟଙ୍କିଆ ନୋଟ୍ । ୨୦୦୦ ଟଙ୍କିଆ ନୋଟ୍ ପ୍ରତ୍ୟାହାର ନେଇ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା ପରେ ଲୋକଙ୍କ ଭିତରେ ଅନେକ ଦ୍ୱନ୍ଦ ଦେଖାଦେଇଛି, କେମିତି ବଦଳାଇବେ ଟଙ୍କା , କେତେ ଟଙ୍କା ବଦଳାଇ ହେବ ଏନେଇ ଉଦବେଗ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି । ତେବେ ଆମେ କହୁଥିବା ଟଙ୍କା ଏବଂ ଆପଣ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଏହି ଟଙ୍କାର ଯେଉଁ ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ରହିଛି ତାହା କେଉଁଠୁ ଓ କିପରି ଆସିଛି ଆପଣ ଜାଣିଛନ୍ତି କି? ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହି ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ପଛରେ ଥିବା ଇତିହାସ ସମ୍ପର୍କରେ ..

ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶରେ ନିଜସ୍ୱ ମୁଦ୍ରା ରହିଛି । ଏବଂ ଏହାର ବିଭିନ୍ନ ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ବିଭିନ୍ନ ଦେଶରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ମୁଦ୍ରାର ବିଭିନ୍ନ ନାମ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଆମ ଦେଶ ଭାରତରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ଏହି ମୁଦ୍ରା ହେଉଛି ଟଙ୍କା  । ଆମେ ଏହାକୁ ଟଙ୍କା ଶବ୍ଦରେ ଉକ୍ଟ୍ରାରଣ କରିଥାଉ । ଆପନ ମାନେ ନିଶ୍ଚୟ ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ରୂପ ଦେଖିଥିବେ , ହେଲେ କେବେ ଭାବିଛନ୍ତି କି ଏହି ଟଙ୍କାର ପ୍ରତୀକକୁ  କିଏ ଡିଜାଇନ୍ କରିଛନ୍ତି? ଆଉ କେବେଠାରୁ ଏହି ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଆସୁଅଛି ।

ଆମ ଦେଶରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ସମସ୍ତ ମୁଦ୍ରା ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ  ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ । ତେବେ ଆମେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଇଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ ରୁପିଜ୍ ଏବଂ ଏହାର ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନ ଦେବନାଗ୍ରି ‘ରା’ ଓ ରୋମାନ୍ ‘ଆର୍’ର ମିଶ୍ରଣରେ ନିର୍ମିତ । ତେବେ ଏହି ପ୍ରତୀକ ବାଛିବା ପାଇଁ ସରକାର ଏକ ଖୋଲା ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ  ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥନରୁ ହଜାର ହଜାର ଡିଜାଇନର ନିଜ ଡିଜାଇନ୍ ସହ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ୨୦୧୦ ମସିହାରେ,ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଭାରତୀୟ ମୁଦ୍ରାର ଡିଜାଇନ୍ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା । ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଦାଖଲ ହୋଇଥିବା ହଜାର ହଜାର ଡିଜାଇନ୍ ମଧ୍ୟରୁ ବମ୍ବେ ଆଇଆଇଟି ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଛାତ୍ର ଉଦୟ କୁମାରଙ୍କ ଡିଜାଇନ୍ କୁ ମୁଦ୍ରାର ନୂଆ ସାଙ୍କେତିକ ପ୍ରତୀକ ଭାବେ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ପକ୍ଷରୁ ଅନୁମୋଦନ ମିଳିଥିଲା ।

ଉଦୟଙ୍କ ନିର୍ମିତ ଏହି ସାଙ୍କେତିକ ପ୍ରତୀକ ଦେବନାଗ୍ରି‘ରା’ ଓ ରୋମାନ୍ ‘ଆର୍’ର ମିଶ୍ରଣ ।ଏହି ସାଙ୍କେତିକ ଚିହ୍ନକୁ ଅନୁମୋଦନ ମିଳିବା ପରେ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ପକ୍ଷରୁ ୨.୫ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପୁରସ୍କାର ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଦୁଇଟି ଭାଷାର ଅକ୍ଷରର ମିଶ୍ରଣରେ ହିନ୍ଦୀରେ ରୂପିଆ ଏବଂ ଇଂରାଜୀରେ ରୁପୀ ଶବ୍ଦର ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛି । ଯଦି ଆପଣ ଏହି ସଙ୍କେତକୁ ଭଲ କରି ଦେଖିବେ ତେବେ ଆପଣ ନିଶ୍ଚୟ ଦେଖିବେ ଏହି ଚିହ୍ନରେ ରହିଛି ଦୁଇଟି ଭୂସମାନ୍ତର ରେଖା । ଯାହା ମଧ୍ୟରେ ଟିକିଏ ସ୍ଥାନ ରହିଛି । ତେବେ ତ୍ରିକୋଣରେ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ସୃଷ୍ଟିକରିବା ପାଇଁ ଏହା କରାଯାଇଛି ଯାହାକି ଭାରତର ଜାତୀୟ ପତାକା ଅଟେ । କୁହାଯାଉଛି କି ଏହି ଚିହ୍ନର ନିର୍ମାତା ଉଦୟ ଅନ୍ୟ ମୁଦ୍ରା ସଙ୍କେତଗୁଡିକୁ ଧ୍ୟାନରେ ରଖି ଏହି ପ୍ରତୀକକୁ ଡିଜାଇନ୍ କରିଥିଲେ । ତେବେ ୨୦୧୦ ମସିହାରେ ହୋଇଥିବା ଏହି ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଉଦୟଙ୍କ ସାଙ୍କେତିକ ଡିଜାଇନ୍ ଅନିମୋଦିତ ହେବା ପରେ , ଏହାର ଏକ ବର୍ଷ ଅର୍ଥାତ୍ ୨୦୧୧ରେ ଏହି ନୂତନ ପ୍ରତୀକ ସହ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।