କନକ ବ୍ୟୁରୋ: ଦକ୍ଷିଣ ଏସିଆରେ କୋଟି କୋଟି ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନରେଖା ଗଙ୍ଗାନଦୀ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଶୁଖିବାରେ ଲାଗିଛି, ଏନେଇ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ କହିଛନ୍ତି ଇତିହାସରେ ଯାହା ହୋଇନଥିଲା ତାହା ଏବେ ରେକର୍ଡ ହୋଇଛି । ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ମୌସୁମୀର ଢାଞ୍ଚାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ନିରନ୍ତର ଜଳ ଉତ୍ତୋଳନ ଓ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ଏହି ଶକ୍ତିଶାଳୀ ନଦୀକୁ ଅବକ୍ଷୟ ଆଡକୁ ଠେଲି ଦେଉଛି, ଯାହାର ପ୍ରଭାବ ସମଗ୍ର ଅଞ୍ଚଳରେ ଖାଦ୍ୟ, ଜଳ ଓ ଜୀବିକା ଉପରେ ପଡ଼ିଛି ।

Advertisment

ଗଙ୍ଗା ଓ ଏହାର ଉପନଦୀର ପାର୍ଶ୍ଵବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ବିଶ୍ବର ସବୁଠାରୁ ଘନ ଜନବହୁଳ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ । ହିମାଳୟରୁ ବଙ୍ଗୋପସାଗର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଥିବା ସମଗ୍ର ନଦୀ ଅବବାହିକାରେ ୬୫୦ ନିୟୁତ ଲୋକ ବାସ କରନ୍ତି । ଏହା ଭାରତର ମଧୁର ଜଳର ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ଏବଂ ଏହାର ଖାଦ୍ୟ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ମୂଲ୍ୟର ଅଧିକାଂଶ ଅଂଶ ବହନ କରେ। ତଥାପି ନୂତନ ଅନୁସନ୍ଧାନରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ, ରେକର୍ଡ ହୋଇଥିବା ଇତିହାସରେ ସବୁଠାରୁ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଏହାର ଅବକ୍ଷୟ ଘଟୁଛି । ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ, ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ବିଶ୍ଵର ଅନେକ ବଡ଼ ନଦୀରେ ଉଦ୍‌ବେଗଜନକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଗଙ୍ଗାନଦୀର ଅବକ୍ଷୟ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ।

ଏକ ନୂତନ ଅଧ୍ୟୟନରେ, ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ୧,୩୦୦ ବର୍ଷର ପୁରୁଣା ପ୍ରବାହର ରେକର୍ଡକୁ ପୁନଃନିର୍ମାଣ କରି ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ଯେ, ଗତ କିଛି ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଅବବାହିକା ଏହାର ସବୁଠାରୁ ଭୟଙ୍କର ମରୁଡ଼ିର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଛି । ଏକଦା ବର୍ଷସାରା ନୌଚଳାଚଳକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ନଦୀର ଅନେକ ଅଂଶରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁରେ ଡଙ୍ଗା ଚାଲିବା ଅସମ୍ଭବ। ଏକଦା ବଙ୍ଗଳା ଓ ବିହାରରୁ ବାରାଣସୀ ଓ ପ୍ରୟାଗରାଜ ଦେଇ ଗଙ୍ଗାରେ ବଡ଼ ଡଙ୍ଗା ଚାଲୁଥିଲା। ଏକ ପିଢ଼ି ପୂର୍ବରୁ ଅନେକ ସପ୍ତାହ ଧରି କ୍ଷେତକୁ ଜଳସେଚନ କରୁଥିବା କେନାଲଗୁଡ଼ିକ ବର୍ତ୍ତମାନ ଶୀଘ୍ର ଶୁଖିଯାଉଛି। ବିଶ୍ଵ ଜଳବାୟୁ ମଡେଲଗୁଡିକ ଏହି ଶୁଖିବାର ଗମ୍ଭୀରତା ପୂର୍ବାନୁମାନ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇଛି ।

ଜଳ କେନାଲକୁ ପଠାଯାଉଛି, ଚାଷ ପାଇଁ ଭୂତଳ ଜଳକୁ ପମ୍ପ କରାଯାଉଛି ଏବଂ ନଦୀ କୂଳରେ ଶିଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଏକ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଡ୍ୟାମ୍ ଓ ବ୍ୟାରେଜ୍ ନଦୀକୁ ମୂଳତଃ ବଦଳାଇ ଦେଇଛି। ପୃଥିବୀ ଉତ୍ତପ୍ତ ହେବା ସହିତ ଗଙ୍ଗାକୁ ପାଣି ଯୋଗାଉଥିବା ମୌସୁମୀ ଦିନକୁ ଦିନ ଅନିୟମିତ ହେବାରେ ଲାଗିଛି । ଫଳାଫଳ ହେଉଛି ଏକ ନଦୀ ପ୍ରଣାଳୀ ନିଜକୁ ଜଳ ଦ୍ଵାରା ପୂରଣ କରିବାରେ ଅସମର୍ଥ ଗଙ୍ଗା ଏକ ନଦୀଠାରୁ ଅଧିକ । ଏହା ଏକ ଜୀବନରେଖା, ଏକ ପବିତ୍ର ପ୍ରତୀକ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଏସୀୟ ସଭ୍ୟତାର ଏକ ଆଧାରଶିଳା। କିନ୍ତୁ ଏହା ପୂର୍ବାପେକ୍ଷା ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଶୁଖିବାରେ ଲାଗିଛି । ଚେତାବନୀ ଦେବାର ସମୟ ଅତିବାହିତ ହୋଇଛି । ଗଙ୍ଗା ପ୍ରବାହ ଜାରି ରଖିବା ପାଇଁ ଆମକୁ ବର୍ତ୍ତମାନ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ପଡିବ - କେବଳ ଆମ ପାଇଁ ନୁହେଁ, ବରଂ ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢି ପାଇଁ ବୋଲି ଗବେଷକମାନେ କହିଛନ୍ତି ।