ନେହେରୁଙ୍କଠୁ ନେଇ ମୋଦୀ, କାହା କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସମୟରେ କେମିତି ଥିଲା ଭାରତ-ଚୀନ୍ ସମ୍ପର୍କ?

କନକ ବ୍ୟୁରୋ : ଭାରତ ଏବଂ ଚୀନ୍ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କର ଇତିହାସ ଉତ୍ଥାନ-ପତନରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ । ସ୍ୱାଧୀନତା ପରଠାରୁ, ଭାରତର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନିଜ ନୀତି ଆଧାରରେ ଚୀନ୍ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ପରିଚାଳନା କରିଛନ୍ତି । ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କଠାରୁ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳରେ ଚୀନ୍ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ କିପରି ଥିଲା ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା... 

ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ
ଭାରତର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଚୀନ୍ ସହିତ ବନ୍ଧୁତାର ନୀତି ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ଭାରତ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଚୀନ୍‌କୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଥିଲା ଏବଂ ୧୯୫୪ ମସିହାରେ ପଞ୍ଚଶୀଳ ଚୁକ୍ତିନାମା ସ୍ୱାକ୍ଷର କରିଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସହାବସ୍ଥାନ ବିଷୟରେ କଥା କୁହାଯାଇଥିଲା । ୧୯୫୪ ମସିହାରେ ନେହେରୁ ଚୀନ୍ ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ 'ହିନ୍ଦୀ-ଚିନି ଭାଇ-ଭାଇ' ସ୍ଲୋଗାନ ଦେଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ତିବ୍ଦତ ଉପରେ ଚୀନ୍ ଦଖଲ ଏବଂ ସୀମା ବିବାଦ ସମ୍ପର୍କକୁ ଖରାପ କରିଥିଲା । ୧୯୬୨ ମସିହାରେ ଭାରତ-ଚୀନ୍ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଭାରତକୁ ପରାଜୟର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡିଥିଲା ।

ଲାଲ ବାହାଦୁର ଶାସ୍ତ୍ରୀ 
ଲାଲ ବାହାଦୁର ଶାସ୍ତ୍ରୀଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ କମ୍ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ୧୯୬୫ ମସିହାରେ ଭାରତ-ପାକ୍ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଚୀନ୍ ଭାରତକୁ ଧମକ ଦେଇଥିଲା ଏବଂ ଅରୁଣାଚଳ ସୀମାରେ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ଶାସ୍ତ୍ରୀ ଏକ କଠୋର ମନୋଭାବ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରସ୍ତୁତିକୁ ମଜବୁତ କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଚୀନ୍ ସହିତ କୌଣସି ବଡ଼ ମୁକାବିଲା ହୋଇନଥିଲା ।

ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ
ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତ-ଚୀନ୍ ସମ୍ପର୍କ ଉତ୍ତେଜନାପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିଥିଲା । ୧୯୬୭ ମସିହାରେ ନାଥୁ ଲା ଏବଂ ଚୋ ଲାରେ ସାମରିକ ସଂଘର୍ଷ ଘଟିଥିଲା । ତଥାପି, ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ କୂଟନୀତି ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୯୭୬ ମସିହାରେ କୂଟନୈତିକ ସମ୍ପର୍କ ପୁନଃସ୍ଥାପିତ କରିଥିଲେ । 

ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀ
ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧୀ ୧୯୮୮ ମସିହାରେ ଚୀନ୍ ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ । ୧୯୬୨ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଏହା ଜଣେ ଭାରତୀୟ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପ୍ରଥମ ଚୀନ୍ ଗସ୍ତ ଥିଲା । ଏହି ଗସ୍ତ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ କୂଟନୀତି ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲା ।

ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀ
ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀ ୨୦୦୩ ମସିହାରେ ଚୀନ୍ ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସୀମା ବିବାଦ ଉପରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିନିଧି ବ୍ୟବସ୍ଥା ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ୨୦୦୬ ମସିହାରେ ନାଥୁ ଲା ପାସ୍ ଖୋଲାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ବାଣିଜ୍ୟକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲା । ତାଙ୍କ ସମୟରେ ସମ୍ପର୍କରେ ଉନ୍ନତି ହୋଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ସୀମା ବିବାଦ ଜାରି ରହିଥିଲା ।

ମନମୋହନ ସିଂହ
ପୂର୍ବତନ ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମନମୋହନ ସିଂହ ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ମଧ୍ୟରେ ୨୦୦୮ ଏବଂ ୨୦୧୩ ରେ ଚୀନ ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ । ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ସହଯୋଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ୨୦୧୩ରେ ଲଦାଖରେ ଚୀନ୍ ଅନୁପ୍ରବେଶ ଯୋଗୁଁ ଉତ୍ତେଜନା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ତଥାପି, ଉଭୟ ଦେଶ କୂଟନୀତି ମାଧ୍ୟମରେ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ପରିଚାଳନା କରିଥିଲେ ।

ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ
ଭାରତର ବର୍ତ୍ତମାନର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ  ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ  କାର୍ଯ୍ୟକାଳରେ ଭାରତ-ଚୀନ୍ ସମ୍ପର୍କରେ ଉତ୍ଥାନ-ପତନ ଦେଖାଦେଇଛି । ୨୦୧୪ରେ ସି ଜିନପିଙ୍ଗ ଭାରତ ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ୨୦୧୫ରେ ମୋଦି ଚୀନ୍ ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ । ଉଭୟ ଦେଶ ବାଣିଜ୍ୟ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ସମ୍ପର୍କ ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ୨୦୨୦ରେ ଗାଲୱାନ୍ ଉପତ୍ୟକାରେ ହୋଇଥିବା ହିଂସାତ୍ମକ ସଂଘର୍ଷ ସମ୍ପର୍କରେ ତିକ୍ତତା ଆଣିଥିଲା । ମୋଦୀ ସରକାର କଠୋର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ, ସୀମାରେ ସାମରିକ ମୁତୟନ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲେ ଏବଂ ଚୀନ୍ ଆପ୍ସକୁ ନିଷେଧ କରିଥିଲେ । ୨୦୨୪ ଏବଂ ୨୦୨୫ରେ ସି ଜିନପିଙ୍ଗଙ୍କ ସହ ସାକ୍ଷାତରେ ସୀମାରେ ଶାନ୍ତି ଏବଂ ସହଯୋଗ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରାଯାଇଥିଲା । କୈଳାସ ମାନସରୋବର ଯାତ୍ରା ପୁନଃ ଆରମ୍ଭ କରିବା ଏବଂ ପାଟ୍ରୋଲିଂ ଚୁକ୍ତିନାମା ଭଳି ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଥିଲା । ଆଉ ଏବେ ଆମେରିକାର ଟାରିଫ୍ ଲାଗୁ ପରେ ଭାରତ ସହ ହାତ ମିଳାଇବାକୁ ଚାହୁଁଛି ଚୀନ୍ । ଭାରତ ସହ ସୁସମ୍ପର୍କ ରଖି ଭାରତ ସହ ଭ୍ୟବସାୟ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛି ।