ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମର ଅନନ୍ୟ ନାୟକ ; ବୀର ଯୋଦ୍ଧା ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା

କନକ ବ୍ୟୁରୋ : ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା ଭାରତୀୟ ଇତିହାସର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନାଁ । ସେ କେବଳ ଜଣେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ନଥିଲେ, ବରଂ ଜଣେ ସମାଜ ସଂସ୍କାରକ ଏବଂ ଜନଜାତିର ନେତା ମଧ୍ୟ ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଜୀବନ ଓ ସଂଗ୍ରାମ ଆଦିବାସୀ ସମାଜ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରେରଣା । ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ଜନ୍ମ ୧୫ ନଭେମ୍ବର ୧୮୭୫ରେ ବର୍ତ୍ତମାନର ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ରାଜ୍ୟର ରାଞ୍ଚି ଜିଲ୍ଲାର ଉଲିହାତୁ ଗ୍ରାମରେ ହୋଇଥିଲା । ବିର୍ସାଙ୍କ ପରିବାର ମୁଣ୍ଡା ଜନଜାତିର ଥିଲେ, ଯେଉଁମାନେ ସେହି ଅଞ୍ଚଳରେ ବସବାସ କରୁଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରାମରେ ହିଁ ହୋଇଥିଲା । ପରେ ସେ ଚାଇବାସାର ଏକ ମିଶନ ସ୍କୁଲରେ ପାଠ ପଢ଼ିଥିଲେ । ସେଠାରେ ସେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଧର୍ମ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲେ , କିନ୍ତୁ ପରେ ସେହି ଧର୍ମରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇ ନିଜର ପାରମ୍ପରିକ ଜନଜାତି ଧର୍ମ ଓ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଆପଣେଇ ନେଇଥିଲେ ।

ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମ ସିଧାସଳଖ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଥିଲା । ସେ ଜନଜାତି ଲୋକଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ଜମି ଓ ଅଧିକାର ପାଇଁ ଲଢ଼ିବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲେ । ୧୮୯୯-୧୯୦୦ରେ ଏକ ବଡ଼ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ, ଯାହା ‘ଉଲଗୁଲାନ’ ନାମରେ ଜଣାଯାଏ । ଏହି ବିଦ୍ରୋହ ମୁଣ୍ଡା ଜନଜାତିର ଜମି ଉପରେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ଦଖଲ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଥିଲା । ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡା ଜନଜାତି ଲୋକଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଏକ ସେନା ଗଠନ କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ପୁଲିସ ଷ୍ଟେସନ ଓ ସରକାରୀ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଏହି ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ସୈନ୍ୟ ପଠାଇଥିଲେ ।

୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୦୦ରେ ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡାଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଗିରଫ କରି ରାଞ୍ଚି ଜେଲରେ ରଖିଥିଲେ । ୯ ଜୁନ ୧୯୦୦ରେ ମାତ୍ର ୨୫ ବର୍ଷ ବୟସରେ ତାଙ୍କର ଜେଲରେ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା । କୁହାଯାଏ ଯେ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହଇଜା ରୋଗରେ ହୋଇଥିଲା । ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ସଂଗ୍ରାମ ଜନଜାତି ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଉଥିଲା । ତାଙ୍କୁ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଜଣେ ମହାନ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଓ ଜନଜାତିର ନେତା ଭାବରେ ସମ୍ମାନ ଦିଆଯାଏ । ବିର୍ସା ମୁଣ୍ଡାଙ୍କ ଜୀବନ ଓ ସଂଗ୍ରାମ ଶିକ୍ଷା ଦିଏ ଯେ ନିଜର ଅଧିକାର ପାଇଁ ସବୁବେଳେ ଲଢ଼ିବା ଉଚିତ ଏବଂ ନିଜର ସଂସ୍କୃତି ଓ ପରମ୍ପରାକୁ ବଜାୟ ରଖିବା ଉଚିତ । ସେ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଭାରତର ଯୁବପିଢ଼ିଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରେରଣା ।