ଦେଶର ୩୩୪ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ମାନ୍ୟତା ବାତିଲ: ଜାଣନ୍ତୁ କାହିଁକି ଏମିତି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ ନିର୍ବାଚନ କମିସନ

କନକ ବ୍ୟୁରୋ: ନିର୍ବାଚନ କମିସନ ଦେଶର ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଅଧିକ ସ୍ୱଚ୍ଛ କରିବା ଦିଗରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛି ଯାହା ଦ୍ୱାରା ୩୩୪ଟି ପଞ୍ଜିକୃତ ଅଣସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ସ୍ୱୀକୃତି ବାତିଲ କରାଯାଇଛି । ବୈଷୟିକ ଭାବରେ କହିବାକୁ ଗଲେ, କମିସନ ଏହି ଦଳଗୁଡ଼ିକୁ ତାଲିକାରୁ ବାହାର କରିଛି ।

ଏହି କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଲୋକ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ ଆଇନ, ୧୯୫୧ର ଧାରା ୨୯ଏ ଅନୁଯାୟୀ ନିଆଯାଇଛି, ଯାହା ଅନୁଯାୟୀ ରାଜନୈତିକ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ପଞ୍ଜିକରଣ ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କର ନାମ, ଠିକଣା ଏବଂ ପଦାଧିକାରୀଙ୍କ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ, ଏବଂ ଯେକୌଣସି ପରିବର୍ତ୍ତନ ବିଷୟରେ ତୁରନ୍ତ କମିସନଙ୍କୁ ଜଣାଇବା ମଧ୍ୟ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ଦେଶରେ ୬ଟି ଜାତୀୟ ଦଳ, ୬୭ଟି ରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ ଦଳ (ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳ) ଏବଂ ୨,୮୫୪ଟି ପଞ୍ଜିକୃତ ଅଣସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ରାଜନୈତିକ ଦଳ (RUPP) ଥିଲେ । କମିସନଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଅନୁଯାୟୀ, ଯଦି କୌଣସି ଦଳ ଲଗାତାର ୬ ବର୍ଷ ଧରି ନିର୍ବାଚନ ଲଢ଼ି ନଥାଏ, ତେବେ ଏହାକୁ ପଞ୍ଜିକୃତ ଦଳର ତାଲିକାରୁ ବାଦ ଦିଆଯାଏ । ଏହା ଅଧୀନରେ, ଜୁନ୍ ୨୦୨୫ରେ, କମିସନ ରାଜ୍ୟ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକର ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଅଧିକାରୀ (CEO)ଙ୍କୁ ୩୪୫ଟି RUPPର ସର୍ତ୍ତାବଳୀର ଅନୁପାଳନ ଯାଞ୍ଚ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ ।

ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପୁଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖ ତଦନ୍ତ ପରେ, ଏହି ପଞ୍ଜିକୃତ ଅଣସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଦଳଗୁଡ଼ିକୁ କାରଣ ଦର୍ଶାଅ ନୋଟିସ୍ ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ପକ୍ଷ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବା ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଶୁଣାଣି ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ଦିଆଯାଇଥିଲା । ତଦନ୍ତରେ, ୩୪୫ ପଞ୍ଜିକୃତ ଅଣସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଦଳ ମଧ୍ୟରୁ ୩୩୪ଟି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ପାଳନ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇଥିବା ଜଣାପଡିଥିଲା । ବାକି ୧୧ ଟି ପଞ୍ଜିକୃତ ଅଣସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଦଳର ମାମଲା ପୁନଃଯାଞ୍ଚ ପାଇଁ ସମ୍ପୃକ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ନିକଟକୁ ପଠାଯାଇଛି । 

ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ସୁପାରିଶ ଏବଂ ଉପଲବ୍ଧ ତଥ୍ୟ ଆଧାରରେ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନ ଏହି ୩୩୪ ଟି ପଞ୍ଜିକୃତ ଅଣସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଦଳକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ରଦ୍ଦ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଦେଶରେ ମୋଟ ୨୫୨୦ ଟି ପଞ୍ଜିକୃତ ଅଣସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଦଳ ବାକି ଅଛି । ଅଣସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ଦଳଗୁଡ଼ିକର ତାଲିକା କମିସନଙ୍କ ୱେବସାଇଟ୍ https://www.eci.gov.in/list-of-political-parties  ରେ ଦେଖାଯାଇପାରି ବ। ଏହି କାର୍ୟ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନର ଫଳସ୍ୱରୂପ, ଏହି RUPPଗୁଡ଼ିକ ଆଉ ଜନପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ ଆଇନ, ୧୯୫୧ ର ଧାରା ୨୯ବି ଏବଂ ୨୯ସି, ଆୟକର ଆଇନ, ୧୯୬୧ ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରତୀକ (ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ଆବଣ୍ଟନ) ଆଦେଶ, ୧୯୬୮ ଅନୁଯାୟୀ କୌଣସି ସୁବିଧା ପାଇବାର ହକଦାର ହେବେ ନାହିଁ।

ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ପକ୍ଷମାନେ ୩୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ନିର୍ବାଚନ କମିସନଙ୍କ ନିକଟରେ ଏହି ଆଦେଶ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ। ନିର୍ବାଚନ କମିସନ ଏହି ପଦକ୍ଷେପକୁ ଭାରତର ନିର୍ବାଚନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଏବଂ ବିଶ୍ୱସନୀୟ କରିବା ପାଇଁ ଏହାର ବ୍ୟାପକ ରଣନୀତିର ଏକ ଅଂଶ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କେବଳ ପଞ୍ଜିକୃତ ଦଳଗୁଡ଼ିକର ଦାୟିତ୍ୱ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରେ ନାହିଁ, ବରଂ ଦେଶରେ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଏବଂ ସ୍ୱଚ୍ଛ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ ।