ପିତୃପକ୍ଷ ୨୦୨୫ :  କାଉ ବିନା କାହିଁକି ଅଧୁରା ଶ୍ରାଦ୍ଧ ?  ଜାଣନ୍ତୁ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ସହ ଏହାର କି ସମ୍ପର୍କ ଅଛି

କନକ ବ୍ୟୁରୋ;  ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ପିତୃପକ୍ଷର ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି । ଏହି ୧୬ ଦିନ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କୁ ଶ୍ରାଦ୍ଧ, ତର୍ପଣ ଏବଂ ପିଣ୍ଡଦାନ କରି ସେମାନଙ୍କ ଆତ୍ମାର ସଦ୍‌ଗତି କାମନା କରାଯାଏ । ଏହି ସମୟରେ କରାଯାଉଥିବା ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ କାଉର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଥାଏ । କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଯଦି କାଉକୁ ଖାଦ୍ୟ ନ ଦିଆଯାଏ, ତେବେ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଅଧୁରା ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ । ତେବେ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ସହିତ କାଉର ଏହି ଗଭୀର ସମ୍ପର୍କ କାହିଁକି, ତାହା ବିଷୟରେ  ଆସନ୍ତୁ  ଜାଣିବା ।

କାଉକୁ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ପ୍ରତୀକ କାହିଁକି ମାନନ୍ତି?
ପୌରାଣିକ ମାନ୍ୟତା ଅନୁଯାୟୀ, କାଉକୁ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ଦୂତ ବା ପ୍ରତିନିଧି ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ, ପିତୃପକ୍ଷ ସମୟରେ ଆମ ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନେ କାଉ ରୂପରେ ପୃଥିବୀକୁ ଆସିଥାନ୍ତି ଏବଂ ନିଜ ସନ୍ତାନମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅର୍ପଣ କରାଯାଉଥିବା ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି । କାଉ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ଦ୍ୱାରା ପିତୃପୁରୁଷ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ଶାନ୍ତି ମିଳେ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି । ଏହି କାରଣରୁ, ଶ୍ରାଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ ହେଉଛି କାଉକୁ ଖାଦ୍ୟ ଦେବା ।

କାଉ ସହ ଜଡ଼ିତ ପୌରାଣିକ କଥା:
ପୌରାଣିକ କଥା ଅନୁଯାୟୀ, ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ସମୟରୁ କାଉକୁ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି । ଏକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ, ଥରେ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପୁତ୍ର ଜୟନ୍ତ କାକରୂପ ଧାରଣ କରି ମାତା ସୀତାଙ୍କ ପାଦରେ ଚୁଞ୍ଚୁ ମାରିଥିଲେ । ଏଥିରେ କ୍ରୋଧିତ ହୋଇ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମ ବ୍ରହ୍ମାସ୍ତ୍ର ମାଧ୍ୟମରେ ଜୟନ୍ତଙ୍କ ଗୋଟିଏ ଆଖିକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ । ଏହା ପରେ ଜୟନ୍ତ ନିଜ ଭୁଲ ସ୍ୱୀକାର କରି କ୍ଷମା ମାଗିବା ପରେ, ଭଗବାନ ରାମ ତାଙ୍କୁ କ୍ଷମା କରିଥିଲେ । ଏହା ସହିତ ତାଙ୍କୁ ବରଦାନ ଦେଇଥିଲେ ଯେ, ପିତୃପକ୍ଷ ସମୟରେ ସମସ୍ତେ ତାଙ୍କୁ (କାଉ ରୂପରେ) ଖାଦ୍ୟ ଦେବେ ଏବଂ ଏହି ଖାଦ୍ୟ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେବ । ସେହି ଦିନଠାରୁ କାଉକୁ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ଦୂତ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ । ଅନ୍ୟ ଏକ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁଯାୟୀ, ଯମରାଜ କାଉକୁ ବରଦାନ ଦେଇଥିଲେ ଯେ, ପୃଥିବୀରେ ଦିଆଯାଉଥିବା ଖାଦ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କୁ ମିଳିବ । ଏହି କାରଣରୁ ମଧ୍ୟ କାଉକୁ ଶ୍ରାଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଏ ।

ଶ୍ରାଦ୍ଧରେ କାଉର ଭୂମିକା:
ପିତୃପକ୍ଷରେ ପିଣ୍ଡଦାନ କରିବା ପରେ, ସେହି ପିଣ୍ଡକୁ କାଉକୁ ଖାଇବାକୁ ଦିଆଯାଏ । ଏହାକୁ "କାକବଳି" କୁହାଯାଏ । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ, ଯଦି କାଉ ତୁରନ୍ତ ଆସି ପିଣ୍ଡକୁ ଖାଇଦିଏ, ତେବେ ପିତୃପୁରୁଷ ଶାନ୍ତିରେ ଅଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଆତ୍ମା ତୃପ୍ତ ହୋଇଛି ବୋଲି ବୁଝିବାକୁ ହେବ । ଯଦି କାଉ ପିଣ୍ଡ ଖାଏ ନାହିଁ ବା ଖାଇବାକୁ ବିଳମ୍ବ କରେ, ତେବେ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ପିତୃପୁରୁଷ କୌଣସି କାରଣରୁ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଅଛନ୍ତି ବା ସେମାନଙ୍କର କିଛି ଇଚ୍ଛା ଅପୂର୍ଣ୍ଣ ରହିଯାଇଛି । ଏପରି ସ୍ଥଳେ, ଶ୍ରାଦ୍ଧ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜର ଭୁଲ ପାଇଁ କ୍ଷମା ମାଗି ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କୁ ପ୍ରସନ୍ନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥାନ୍ତି ।

କାଉକୁ ଖାଦ୍ୟ ଦେବାର ବିଧି:
•    ଶ୍ରାଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ ହେବା ପରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପତ୍ରରେ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିବା ଖାଦ୍ୟରୁ କିଛି ଅଂଶ ବାହାର କରି ରଖାଯାଏ ।
•    ଏହି ଖାଦ୍ୟକୁ ଘରର ଛାତ ଉପରେ ବା ଏପରି ସ୍ଥାନରେ ରଖାଯାଏ ଯେଉଁଠାରେ କାଉ ସହଜରେ ପହଞ୍ଚିପାରିବେ ।
•    କାଉ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶ୍ରାଦ୍ଧ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଅପେକ୍ଷା କରିଥାନ୍ତି ।

କାଉକୁ ଖାଦ୍ୟ ଦେବା କେବଳ ଏକ ଧାର୍ମିକ ବିଧି ନୁହେଁ, ଏହା ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ଜୀବଜନ୍ତୁଙ୍କ ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ଏବଂ ସେବା ଭାବନାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ । ଏହା ଦ୍ୱାରା ମନରେ କରୁଣା ଏବଂ ଦୟା ଭାବନା ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ପିତୃପକ୍ଷରେ କାଉକୁ ଖାଦ୍ୟ ଦେବା ଦ୍ୱାରା ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ, ଯାହା ଜୀବନରେ ସୁଖ, ସମୃଦ୍ଧି ଏବଂ ଶାନ୍ତି ଆଣିଥାଏ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ । ତେଣୁ ୨୦୨୫ ପିତୃପକ୍ଷରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ପରମ୍ପରାକୁ ନିଷ୍ଠାର ସହିତ ପାଳନ କରାଯିବ ।