ବିହାର ଭୋଟର ଲିଷ୍ଟ ସଂଶୋଧନ ପ୍ରସଙ୍ଗ ରାସ୍ତାରେ କଣ୍ଟା ; ମନେପଡ଼ିଗଲା ୧୯୮୬ରେ ତତ୍କାଳୀନ ବାଚସ୍ପତି କହିଥିବା କଥା

କନକ ବ୍ୟୁରୋ : 'ଅପରେସନ୍ ସିନ୍ଦୂର' ଉପରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଆଲୋଚନା ଶେଷ ହେବା ମାତ୍ରେ ବିହାରର ଭୋଟର ତାଲିକାର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସଦନ ସଂଶୋଧନ ଉପରେ ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ବିରୋଧୀ ଦଳ ଏକ ଠୋସ୍ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦାବି କରିଥିଲେ । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ନେଇ ସଂସଦର ଉଭୟ ଗୃହରେ ବିରୋଧୀ ଦଳ ପ୍ରବଳ ହଟ୍ଟଗୋଳ କରିଥିଲେ । ଯାହାଫଳରେ ଗୃହ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ସୂଚନା ଅନୁସାରେ , ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସଂସଦରେ ଆଲୋଚନା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ଏଥିପାଇଁ ସରକାର ତିନୋଟି ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ।

ବିରୋଧୀଙ୍କ ଦାବି ଓ ସରକାରଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ

ବିରୋଧୀ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ବିହାରରେ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଚାଲିଥିବା ଭୋଟର ତାଲିକା ସଂଶୋଧନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପାରଦର୍ଶିତା ନେଇ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇ ଏହା ଉପରେ ତୁରନ୍ତ ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ଦାବି କରିଆସୁଛନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ନ ମିଳିବାରୁ ସଂସଦରେ 'ଅପରେସନ୍ ସିନ୍ଦୂର' ଭଳି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଲୋଚନାରେ ମଧ୍ୟ ବିଳମ୍ବ ଘଟିଥିଲା । 

ପରେ ସଂସଦୀୟ ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରୀ କିରେନ ରିଜିଜୁ କହିଥିଲେ ଯେ ଯଦି ନିୟମ ଅନୁମତି ଦିଏ ଏବଂ ବାଚସ୍ପତି ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥାଆନ୍ତି, ତେବେ ସରକାର ଯେକୌଣସି ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ । ସରକାର ସିଧାସଳଖ ମନା ନକରିବାରୁ ବିରୋଧୀ ଏହାକୁ ଏକ ଆଶ୍ୱାସନା ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି 'ଅପରେସନ୍ ସିନ୍ଦୂର' ଆଲୋଚନାରେ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସରକାରୀ ସୂତ୍ରରୁ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି ଯେ ବିହାର ଭୋଟର ତାଲିକା ସଂଶୋଧନ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଆଲୋଚନା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।

ସରକାରୀ ସୂଚନା ଅନୁସାରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସଂସଦରେ ଆଲୋଚନା ନ ହେବା ପଛରେ ତିନୋଟି ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ରହିଛି : 

୧.ପ୍ରାଶାସନିକ ପଦକ୍ଷେପ : ନିର୍ବାଚନ ସଂସ୍କାର ନୁହେଁ : କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଉଥିବା ଏହି ଭୋଟର ତାଲିକା ସଂଶୋଧନ କୌଣସି ନିର୍ବାଚନ ସଂସ୍କାର ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହା ଏକ ପ୍ରାଶାସନିକ ପଦକ୍ଷେପ । ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ସମୟ ସମୟରେ ଏଭଳି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥାନ୍ତି, ତେଣୁ ଏହାକୁ ସଂସଦରେ ଆଲୋଚନା କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । 

୨.ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ୱର ଅଭାବ: ଯଦି ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସଂସଦରେ ଆଲୋଚନା ହୁଏ, ତେବେ ବିରୋଧୀଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବା ପାଇଁ କେହି ଉପସ୍ଥିତ ରହିବେ ନାହିଁ । ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ଏକ ସ୍ୱାୟତ୍ତ ସଂସ୍ଥା ହୋଇଥିବାରୁ ସଂସଦକୁ ଆସି ନିଜ ପକ୍ଷ ରଖିପାରିବେ ନାହିଁ  । ଆଇନ୍‌ ମନ୍ତ୍ରାଳୟ ଏହାର ନୋଡାଲ ମନ୍ତ୍ରାଳୟ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ କେବଳ ପ୍ରଶାସନିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଦେଖିଥାଏ, ନୀତିଗତ ବିଷୟରେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରେ ନାହିଁ । 

୩.ପୂର୍ବନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ନିୟମ : ଏପରି ଅନେକ ସଂସ୍ଥା ଅଛି, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ପାଖରେ ସଂସଦ ସମ୍ମୁଖରେ ନିଜ ପକ୍ଷ ରଖିବାର କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ସେହି ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ଏକ ପୁରୁଣା ଘଟଣାକୁ ମନେ ପକାଇଲେ ସରକାର , ଯେତେବେଳେ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟଶୈଳୀ ଉପରେ ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ଦାବି ହୋଇଥିଲା ।

୧୯୮୬ ମସିହାରେ ତତ୍କାଳୀନ ବାଚସ୍ପତି ବଳରାମ ଜାଖଡ଼ ଏକ ନିୟମ ଦେଇଥିଲେ ଯେ ସଂସଦରେ ବ୍ୟାପକ ନିର୍ବାଚନ ସଂସ୍କାର ଉପରେ ଆଲୋଚନା ହୋଇପାରିବ । କିନ୍ତୁ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଙ୍କ ପ୍ରାଶାସନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଓ ନିଷ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ଏହି ପରମ୍ପରାକୁ ଆଧାର କରି ସରକାର ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଆଲୋଚନାକୁ ଏଡ଼ାଇ ଯାଉଛନ୍ତି । 

ଏହି ସବୁ କାରଣରୁ ସରକାର ବିହାର ଭୋଟର ତାଲିକା ସଂଶୋଧନ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଆଲୋଚନା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନଥିବା ଜଣାପଡ଼ିଛି । ତେବେ ବିରୋଧୀ ଦଳ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ନିଜର ଆଭିମୁଖ୍ୟରେ ଅଟଳ ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ନେଇ ରାଜନୈତିକ ବାତାବରଣ ସରଗରମ ରହିଛି ।